TRISO - cząstki paliwa dla reaktorów HTGR
Jako wzorcowe paliwo dla reaktorów wysokotemperaturowych HTGR, w roku 1980 roku wybrano, z uwagi na nieproliferację, nisko wzbogacone (~10%) paliwo TRISO (TRiple coated ISOtropic). Są to malutkie kulki (cząstki paliwowe) o średnicy około 0,5 mm z materiału rozszczepialnego (ewentualnie z dodatkiem paliworodnego toru), pokryte wielowarstwową osłoną ceramiczną z czterech powłok: buforowej z porowatego węgla pirolitycznego, wewnętrznej z węgla pirolitycznego, osłonowej z węglika krzemu lub węglika cyrkonu i zewnętrznej z węgla pirolitycznego. Pierwsza warstwa buforowa ma za zadanie gromadzenie gazowych produktów rozszczepienia. Bardzo ważną rolę zatrzymywania produktów rozszczepienia ma twarda warstwa osłonowa (z SiC lub ZrC) pełniąca rolę koszulki. |
Cząstka paliwowa TRISO w powiększeniu. Jej odporna, ceramiczna powłoka wytrzymuje temperaturę do 2000°C i ciśnienie 1000 atm (fot U.S. Department of Energy) Paliwo uranowe w reaktorach HTGR jest zwykle wzbogacane do 5%-8%. Jeżeli zamiast uranu używa się mieszaniny tlenków rozszczepialnego uranu i paliworodnego toru (UO2 + ThO2) lub węglików uranu i toru (UC + ThC), stosuje się wyższe wzbogacenie uranu do 15-18%. Możliwości użycia innych rodzajów paliwa zostały pokazane na rysunku na dole strony. Użyty w granulkach Th-232 nie jest rozszczepialny lecz paliworodny. Nie może być samodzielnym paliwem jądrowym i dopiero zmieszany z rozszczepialnym U-235 pod wpływem strumienia neutronów zamienia się w rozszczepialny U-233. Możliwość użycia toru jest bardzo korzystna, gdyż występuje on w skorupie ziemskiej sześciokrotnie częściej niż uran. |
Małe granulki paliwa TRISO są w reaktorach niemieckich równomiernie rozmieszczane wewnątrz kul grafitowych o średnicy 6 cm. |
W reaktorach amerykańskich niemal milimetrowe kuleczki TRISO są pakowane w grafitowe gilzy umieszczane w pionowych kanałach sześciokątnych bloków grafitowych. |
Do produkcji paliwa TRISO można używać wypalonego paliwa z reaktorów lekkowodnych LWR i plutonu z unieszkodliwianej broni jądrowej. Zatem budowanie i eksploatacja reaktorów HTGR zmniejsza ilość odpadów radioaktywnych i służy ochronie środowiska. |
W reaktorach HTGR uzyskuje się znacznie większe wypalenie paliwa niż w reaktorach PWR i BWR:
Reaktor | Wypalenie |
---|---|
HTGR | 100 000 MWd/t (lub więcej) |
PWR | 45 000 MWd/t |
BWR | 37 000-40 000 MWd/t |