NUPEX działa poprawnie w przeglądarce Firefox

Trwają prace nad przystosowaniem go do innych przeglądarek 

Czym zajmuje się fizyka i technika jądrowa?

Poniższy materiał edukacyjny został stworzony w ramach projektu Unii Europejskiej o akronimie NUPEX (NUclear Physics EXperience). Materiały NUPEX'u w ośmiu językach można znaleźć w witrynie http://www.nupex.org

Zobacz wymagania systemowe

Menu tytułów 26 lekcji A-Z

A. Rozmiary przedmiotów Od niezmiernie małych do niewyobrażalnie wielkich Ziarenka piasku, ludzie i góry Mierzenie bardzo dużych i bardzo małych Pewne rzeczy są DUŻO mniejsze niż ludzie Niektóre rzeczy są WIELE większe od ludzi Dlaczego strzałki się spotykają? Jądra atomowe i tworzywo, z którego jesteście zbudowani
B. Różnorodność materii Powietrze i morze, kapusta, królowie i komputery Tworzywo Słońca i gwiazd Lód, woda i para wodna Zawsze takia sama Atomy i cząsteczki Cząsteczki upakowane, jak sardynki w puszce Podnieś temperaturę, a cząsteczki zaczną krążyć Gdy cząsteczki mogą się uwolnić Gdy materia staje się nawet jeszcze gorętsza Gwiazdy zbudowane są z plazmy Wszystkie te rodzaje materii ...
C. Jedność i zróżnicowanie otaczającego nas świata Czemu cukier jest słodki? Co powoduje, że sól jest słona? Wewnątrz kryształu cukru Co się dzieje, gdy rozpuszczamy cukier w wodzier? Kryształy pospolitej soli są inne! Co powoduje, że słona woda ma smak słony? Złoto i inne metale W głębi złota Okna, butelki, soczewki ... Co trykoty, opony samochodowe i życie na Ziemi mają ze sobą wspólnego? Życie na Ziemi bazuje na polimerach Liczenie pierwiastków Wszystkie substancje wokół nas złożone są z kilku pierwiastków Znacznie więcej substancji Skąd wzięły się pierwiastki? Dlaczego na Ziemi znajduje się tylko około 90 pierwiastków? Odpowiadając na dwa Wielkie Pytania
D. Promieniotwórczość wokół nas Promieniotwórczość - wszędzie wokół nas Promieniowanie jest wszędzie! Promieniotwórczość skał i gleby Minerały zawierające uran Jak silnie promieniuje ziemia? Promieniotwórczość w kosmosie Promieniotwórczość w morzu Promieniotwórczość w powietrzu Promieniotwórczość w naszych ciałach Wszędzie promieniowanie! Czy jest ono groźne? Ile promieniowania, to zbyt wiele?
E. Promieniotwórczość: co to takiego? Czym jest promieniotwórczość? W jaki sposób promieniotwórczość pozwala stwierdzić swoją obecność. Promieniowanie jądrowe zaczernia błonę fotograficzną Czy promieniowanie jądrowe jest takie, jak promieniowanie rentgenowskie? Promieniowanie jądrowe czyni powietrze przewodzącym Widoczne ślady promieniowania Co nam to wszystko mówi o promieniowaniu jądrowym? Różne rodzaje promieniowania jądrowego Promienie alfa, beta i gamma? Co się wydarzy, gdy cząstki promieniowania jądrowego przejdą przez pole magnetyczne? Ładunek elektryczny Odchylcie to jak bety (i alfy)! Trzy rodzaje promieniowania Najlżejsze atomy Cząstki beta Promieniowanie gamma Atomy i jądra atomowe Struktura atomów Atom węgla Liczba atomowa, Z Proton Jądra atomowe to nie same protony! Izotopy Trochę więcej o izotopach Znikające jądra Dlaczego niektóre jądra atomowe są promieniotwórcze? Ile jądro chciałoby mieć neutronów? Promieniotwórczość przywraca równowagę! Rozpad beta-minus w akcji Rozpad gamma A gdy jądro ma za mało neutronów? Promieniotwórczość beta-plus Promieniotwórczość typu alfa Jak uran zamienia się w ołów Widzialny rozpad alfa Jądrowy okres połowicznego zaniku Nie ma połówek jądra atomowego! Wielki zakres okresów półowicznego zaniku Okresy połowicznego zaniku użytecznych izotopów
F. Gdy promieniowanie pada na ludzi lub rzeczy Dlaczego mierzymy promieniowanie? Ilość promieniowania Jak aktywne jest źródło promieniotwórcze? Od radu do wody morskiej Na ile jesteś promieniotwórczy? Co decyduje o aktywności źródła? Źródła o dużej i małej aktywności Okres połowicznego zaniku 137Ba Jak duża jest dawka promieniowania? Jak dużą jednostką jest grej? Przedstawiamy jednostkę 1 siwert Ruda uranowa ... niewiele siwertów Siwerty i milisiwerty Wykrywanie i mierzenie promieniowania Gdy potrzebne są dokładniejsze pomiary...
G. Promieniowanie X w medycynie Kilka słów o historii Pierwsze zastosowania Pierwsze zastosowania w diagnostyce medycznej W jaki sposób opisujemy promieniowanie? Zjawisko tęczy
H. Promieniowanie jądrowe w medycynie Historia Światło słoneczne, a zdrowie Izotopy naturalne i sztuczne Znaczniki izotopowe i techniki wspomagajjące diagnostykę medyczną Izotopy promieniotwórcze jako radioznaczniki w diagnostyce medycznej Technika SPECT Technika PET Cząstki i ciężkie jądra dla potrzeb terapii raka Obrazowanie rezonansem magnetycznym Obrazowanie płuc rezonansem magnetycznym przy użyciu 3He i 129Xe Przykłady kilku instytutów działających na świecie Porównując diagnostyczne techniki obrazowania Brachyterapia
I. Metody datowania w sztuce i archeologii Metody datowania Datowanie wykorzystujące izotop 14C Kilka przykładów datowania izotopem 14C Datowanie przy użyciu techniki U-Th Termoluminescencja Metoda K-Ar Metoda Rb-Sr Interesujące zastosowanie analizy izotopowej
J. Metody jądrowe w konserwacji i analizie materiałów Metody jądrowe w konserwacji i analizie materiałów Techniki jądrowe w badaniach dzieł sztuki µ (miony) i archeologia
K. Zastosowanie wiązek jonowych w sztuce i archeologii Terminologia, podstawowe charakterystyki Podstawy fizyczne Badania rękopisów metodą PIXE Analiza farb i miniatur metodą PIXE Badania barwników i artefaktów Analiza figurek z kamieni szlachetnych metodą PIXE Niektóre centra IBA w Europie
L. Korzyści i ryzyko Czy promieniowanie jądrowe jest pożyteczne? Codzienne korzyści Sterylizacja ziaren i insektów Inne korzyści Dlaczego boimy się promieniowania jądrowego? Paracelsjusz na scenie Promieniowanie a rozwój zycia na Ziemi Ryzyko w życiu codziennym Czy godzimy się na niektóre rodzaje ryzyka? Czy procedury medyczne z użyciem promieniowania jonizującego są niebezpieczne? Skąd czerpiemy wiedzę o wpływie na nas promieniowania jonizującego? Jak bardzo niebezpieczna jest dawka 1 siwerta? Roczna dawka 1 mSv a ryzyko O społecznej percepcji ryzyka związanego z promieniowaniem
M. Źródła energii jądrowej Czym jest energia jądrowa? Jak wielka jest energia jądrowa? Jak zmienia się masa jądra w wyniku emisji energii? W jakiej postaci wyzwala się energia jądrowa?
N. Rozszczepienie Reakcja rozszczepienia i jej produkty Energia wyzawalana podczas rozszczepienia jadra W jaki sposób rozwija się reakcja rozszczepienia? Mnożąc rozszczepienia: reakcja łańcuchowa Im więcej neutronów, tym więcej wyzwalanej energii Czy reakcja rozszczepienia jest zawsze możliwa? Zaczynając od powolnych neutronów, a kończąc na szybkich W jaki sposób możemy podwyższyć efektywność watwarzania energii? Grając neutronami w bilard Wodór i inne moderatory Oszczędzając neutrony W jaki sposób zmniejszyć efektywność wytwarzania energii w procesach rozszczepienia? Lepsze sterowanie przebiegiem reakcji łańcuchowej
O. Wykorzystanie energii jądrowej z rozszczepienia Swobodnie rozwijająca się reakcja łańcuchowa: bomby atomowe Reakcja łańcuchowa pod kontrolą: reaktory jądrowe Reaktor jądrowy jako potężne źródło energii Podstawowe składniki reaktora jądrowego Paliwo jądrowe Typowe jądrowe reaktory energetyczne Bezpieczeństwo przede wszystkim Wybuch reaktora jądrowego ... a w wypadku ataku terrorystycznego? Mniej typowe reaktory na neutronach termicznych Reaktory jądrowe na neutronach prędkich Bezpieczne reaktory W jaki sposób zapewnić bezpieczeństwo reaktora? Generacje reaktorów jądrowych Reaktor jądrowy jako gigantyczna fabryka neutronów Neutrony można wytwarzać w sposób ciągły i impulsowy Czy Natura może sama stworzyć reaktory jądrowe?
P. Energia jądrowa a odpady promieniotwórcze Źródła energii Odnawialna energia? ...czy energia jądrowa? Ile paliwa potrzebuje rocznie elektrownia o mocy 1000 MW? Ile energii elektrycznej na świecie produkują elektrownie jądrowe? Jak bardzo niebezpieczne jest korzystanie z energii jądrowej? W reakcji rozszczepienia muszą się, niestety, tworzyć jądra promieniotwórcze Jądra promieniotwórcze tworzone w reaktorze jądrowym Odpady promieniotwórcze:nieunikniony problem wypalonego paliwa W jaki sposób przechowywać wypalone paliwo? Wypalone paliwo z elektrowni jądrowych Cykl paliwowy Odpady promieniotwórcze a promieniowanie środowiska naturalnego Transport wypalonego paliwa Czy możemy spalać odpady promieniotwórcze? Odpady promieniotwórcze pochodzące z innych źródeł niż reaktory
Q. Mniej typowe zastosowania energii jądrowej Niewielkie urządzenia jądrowe w badaniach przestrzeni kosmicznej Jądrowy napęd statków kosmicznych Napęd jądrowy okrętów i samolotów Napęd jądrowy w samochodach? Energia jądrowa dla produkcji wodoru Energia jądrowa dla odsalania wody
R. Energia termojądrowa Energia termojądrowa: niemal nieograniczone przyszłe źródło energii Reakcja syntezy termojądrowej a reakcja rozszczepienia Reakcje syntezy jądrowej (termojądrowej) W jaki sposób otrzymać potrzebną plazmę? Magnetyczne utrzymanie plazmy Inercyjne (bezwładnościowe) utrzymanie plazmy Czy kontrolowana synteza termojądrowa jest w czymkolwiek lepsza od reakcji rozszczepienia? Czy energia pochodząca z reakcji syntezy będzie bezpiueczniejsza od energii z reakcji rozszczepienia? Kiedy możemy oczekiwać wykorzystania energii pochodzącej z reakcji syntezy? JET i ITER
S. Gwiazdy, galaktyki i Wszechświat Wstęp Jak daleko jest Księżyc, Słońce i gwiazdy? Kilka ciekawych pytań Układ słoneczny Planety Czy inne planety podobne są do Ziemi? Centrum Wszechświata - czy jest nim Ziemia? ...czy może Słońce? Prawa Keplera planety spoza Układu Słonecznego Księżyce Europa Asteroidy i komety Spadające gwiazdy i meteoryty Asteroidy i komety Trochę interesujących pytań Galaktyki i gromady Droga Mleczna Ośrodek międzygwiezdny Grupa Lokalna Galaktyki Gromady Ciemna Materia Wszechświat
T. Od początku Wszechświata do jego końca Wielki Wybuch Ekspansja przestrzeni Odkrycie Edwarda Hubble'a A przed Wielkim Wybuchem? Na początku Po 3 minutach Tajemnicze promieniowanie Promieniowanie tła Dowody słuszności teorii Wielkiego Wybuchu Co działo się po Wielkim Wybuchu? Jaka jest przyszłość Wszechświata? Tajemnicza Ciemna Energia Życie we Wszechświecie Czy istnieją istoty pozaziemskie?
U. Narodziny, życie i śmierć gwiazd Wstęp Rodzi się gwiazda Życie gwiazd Gwiazdy głównego ciągu Czerwone Olbrzymy Śmierć gwiazd Śmierć dużych gwiazd Gwiazdy neutronowe Czarne dziury Wybuchy w układzie dwóch gwiazd
V. Powstawanie pierwiastków Powstawanie pierwiastków w gwiazdach Słoneczne neutrina Problem neutrin słonecznych Spalanie helu Potrójna reakcja alfa Zaawansowany etap spalania Śmierć gwiazd Wychwyt neutronów Naturalne procesy jądrowe Reaktor Oklo
W. Wojna a wiedza - rys historyczny Historia Doskonalenie broni jako obywatelski obowiązek uczonych Archimedes - inżynier bez zapału Szkoła Aleksandryjska - teoria i doświadczenia na rzecz sztuki wojennej Logistyka wojsk rzymskich Myślenie i praktyka w wiekach średnich Inżynierowie Renesansu - radość z poczucia swej potęgi Leonardo - stałe poszukiwania Galileusz i metoda naukowa Precyzyjne zegary tworzą imperia Szkoły wojskowe Badania dla przemysłu i dynamit Nobla Chemia dla frontów I Wojny Światowej I Wojna Światowa - mobilizacja organizacji naukowych
X. Nauka a II Wojna Światowa Lotnictwo i rakiety Matematyka w Bitwie o Anglię i na froncie atlantyckim Cybernetyka, obliczenia i łamanie szyfrów Fale elektromagnetyczne i radar Badania materiałowe i rosyjska obrona Rozszczepienie jąder atomowych i bomba "atomowa" Problemy związane z procesem rozszczepienia Materiał rozszczepialny - masa krytyczna Model konkretnej bomby Mechanizm detonacji [metoda zdetonowania] Prace prowadzone we Francji Niemiecki program budowy bomby Niemiecki program budowy reaktora Japoński program nuklearny Pierwsze badania w Związku Radzieckim Początek programu rosyjskiego Memorandum Frischa-Peierlsa Badania w Wielkiej Brytanii Badania we Włoszech Początki badań w USA
Y. Budowanie bomby atomowej Prace prowadzone w USA Badania podlegające Komitetowi do spraw Uranu Badania pod nadzorem OSRD Dzień 9 października 1941 - decyzja Współpraca pomiędzy Wielką Brytanią i USA Manhattański Okręg Techniczny - MOT Przeprowadzenie pierwszej samo-podtrzymującej się reakcji łańcuchowej Instalacja do elektromagnetycznej separacji [izotopów] uranu Zastosowanie dyfuzji gazowej do separowania uranu Laboratorium w Los Alamos Produkcja plutonu i poznawanie jego własności Badania naukowe a strategie wojskowe Bomba uranowa "Little Boy" Bomba plutonowa "Fat Man" Próbny wybuch Trinity Ludzie nauki, a użycie bomby nuklearnej Hiroszima i Nagasaki Wybuch jądrowy Chmura promieniotwórcza Opad promieniotwórczy Fala uderzeniowa, podmuch Promieniowanie cieplne Pierwotne promieniowanie jądrowe Impuls elektromagnetyczny Naukowcy i rządy wobec istnienia bomby
Z. Uczeni, jądrowy wyścig zbrojeń, rozbrojenie List Einsteina Raport Francka FAS Biuletyn Atomistów WFSW Sprawozdanie Achesona-Lilientala i plan Barucha Radziecka bomba jądrowa Bomba wodorowa Projekt Tellera - Ulama Jak działa bomba wodorowa? Uczeni przeciwko uczonym Radziecka bomba wodorowa Brytyjska broń jądrowa Atom dla pokoju Międzynarodowa Konferencja Genewska Manifest Einsteina-Russela Konferencje Pugwash Deklaracja osiemnastu z Getyngi MAEA Wybuchy jądrowe w celach pokojowych Broń jądrowa we Francji Broń jądrowa w Chinach Jądrowy wyścig zbrojeń Największa na świecie bomba jądrowa Traktat o Częściowym Zakazie Prób Jądrowych Uczeni w roli doradców Traktat o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej Rozprzestrzenianie się broni jądrowej Systemy MIRV i ABM Arsenały jądrowe dzisiaj Wstrzymanie eksplozji jądrowych Kontrola zapasów materiałów jądrowych przydatnych w tworzeniu broni Laboratoria wojskowe Neutrony wykrywają miny Ludzie nauki i techniki wojskowe